بدون سیمان نمی‌توان به بتن فکر کرد. سیمان ضروری‌ترین ماده‌ای است که در تولید بتن یا ملات استفاده می‌شود. سیمان یک مصالح ساختمانی استاندارد است که به‌طور گسترده در ساخت و سازهای مدرن استفاده می‌شود. امّا ممکن است مقداری از سیمان ذخیره شده در حین ساخت پروژه‌های بزرگ به‌مرور زمان منقضی شود. “آیا می‌توان از سیمان تاریخ گذشته استفاده کرد”؟
بتن یا ملات مخلوطی از سیمان، سنگدانه‌ها، مواد افزودنی شیمیایی و آب ساخته شده است. در طول فرآیند اختلاط، سیمان با آب واکنش‌داده و از طریق هیدراتاسیون گرما تولید می‌کند. این فرآیند به‌عنوان “هیدراتاسیون سیمان” نیز شناخته می‌شود که نقش مهمی در به‌دست آوردن مقاومت دارد. مقاومت سیمان ارتباط مستقیمی با مقاومت بتن و همچنین طول عمر سازه دارد.
مقاله مرتبط: 16 نوع سیمان و کاربرد آنها
سیمان تازه یک پودر ریز است که قابلیت جذب رطوبت را دارد بنابراین به‌سرعت رطوبت هوا را جذب می‌کند. فرآیند هیدراتاسیون زمانی شروع می‌شود که کیسه‌های سیمان رطوبت هوا را جذب می‌کنند و سیمان به‌تدریج مقاومت خود را از دست می‌دهد. مقدار کمی رطوبت همیشه در هوا وجود دارد که به فرآیند هیدراتاسیون در کیسه‌های سیمان کمک می‌کند و به‌آرامی باعث گیرش اولیه می‌شود. مقاومت سیمان به‌مرور زمان در نتیجه این فرآیند کاهش می‌یابد. به‌طور کلی تاریخ مصرف کیسه سیمان سه ماه است.
زمانی که سیمان تازه برای مدت طولانی‌تری نگهداری شود، به‌تدریج مقاومت خود را از دست می‌دهد. اگر سیمانی که تاریخ مصرف آن 3 ماهه باشد امّا برای مدت طولانی بدون استفاده بماند و با آن بتن ساخته شود، این بتن در مقایسه با بتنی که از سیمان تازه ساخته شده است، کاهش 22 درصدی در مقاومت بتن، خواهد داشت.
توجه داشته باشید که به‌طور کلی سیمان با عمر کمتر از سه ماه بدون آزمایش قابل استفاده است. توصیه می‌شود که سیمان ظرف مدت سه ماه از تاریخ تولید استفاده شود.
بررسی تازه بودن سیمانسیمان یک ماده بسیار ریز است که در کیسه‌های جوت/پلاستیکی بسته‌بندی می‌شود. وقتی بزرگ‌تر می‌شود، کلوخه‌هایی در کیسه‌ها مشاهده می‌شود که به‌دلیل واکنش بین سیمان ریز و رطوبت هوا ایجاد می‌شود. یک راهنمای دقیق در مورد چگونگی بررسی کیفیت سیمان در محل این است که:
در انبار سیمان کیسه‌های سیمان تازه را به‌گونه‌ای نگهداری و یا قرار می‌دهند که ابتدا کیسه‌های قدیمی و سپس کیسه‌های تازه استفاده شود. نگهداری کیسه‌های سیمان به‌صورت فله‌ای در انبار دارای قاعده‌ای است به‌نام “اولین ورود به بیرون” به این معنی که کیسه‌های قدیمی برای استفاده از آنها ابتدا خارج می‌شوند.
کیسه‌های سیمان در یک انبار امن نگهداری می‌شوند، جایی که شانس کمتری برای واکنش با رطوبت هوا دارند. در نتیجه برای مدت طولانی‌تری تازه می‌مانند و با گذشت زمان قدرت خود را از دست نمی‌دهند. بنابراین انبار ذخیره‌سازی باید به‌خوبی برای نگهداری سیمان آماده شود.
اگر کیسه‌های سیمانی دارید که ماندگاری آنها منقضی شده است، باید از استفاده از آنها خودداری کنید. به یاد داشته باشید که اگر از کیسه‌های سیمانی قدیمی استفاده کنید، ممکن است هرگز به استحکام مورد نظر نرسید. از این رو، چنین سیمان قدیمی باید دور ریخته شود، یا ممکن است برای اهداف غیر سازهای، مانند بتن سیمانی ساده (PCC)، ملات برای کفپوش، گچ و غیره، به نسبت کمی بیشتر استفاده شود. البته این کار فقط با اجازه مهندس مسئول یا معمار و تنها پس از آزمایش کامل امکان‌پذیر است. برای تازه نگه‌داشتن سیمان، نگهداری کیسه‌های سیمان باید به‌درستی انجام شود.
نگهداری مناسب سیمان برای تازه نگه داشتن آن امری بسیار مهم است. از این رو، برای تازه نگه‌داشتن سیمان باید به نکات زیر توجه شود:
سیمان در فصل باران‌های موسمی سریع‌تر سخت می‌شود. با این‌حال، به خاطر داشته باشید که سیمان تقریباً سه ماه پس از تولید شروع به خراب شدن می‌کند. از این رو، بهتر است سیمان را در عرض سه ماه پس از کیسه‌بندی استفاده شود. اگر نیاز به استفاده از سیمان بیش از سه ماه پس از تولید دارید، همیشه ابتدا آن را آزمایش کنید تا مطمئن شوید که برای استفاده مناسب است. امّا اگر سیمان در کیسه‌ها سفت شده باشد، چندین سوال مطرح می‌شود، مثلاً با سیمان سخت شده یا با سیمان قدیمی چه باید کرد. یکی از رایج‌ترین کاربردهای کیسه‌های سیمان سخت شده برای پروژه‌های محوطه‌سازی مانند شکل‌دهی تراس یا دیواره‌ها است. همچنین می‌توان هنگام تسطیح شیب‌ها یا برای پر کردن سوراخ‌ها یا فرورفتگی‌های بزرگ در حیاط، از محتویات کیسه‌ها استفاده کرد.
اگر کیسه سیمانی عمر مفید آن منقضی شده باشد، باید قبل از استفاده آن را آزمایش کرد. آزمایشات زیادی بر روی سیمان قدیمی برای تعیین مقاومت و کیفیت آن انجام می‌شود. اساسی‌ترین کار این است که توده‌ها بررسی شود که آیا سیمان آزادانه روی آب شناور است یا خیر. وجود توده‌ها نشان می‌دهد که سیمان برای استفاده نامناسب است. اگر سیمان آزادانه روی آب شناور نباشد، این دوباره به این معنی است که سیمان خراب شده است. با این‌حال، برخی از آزمایشات رایج دیگر عبارتند از:
تست نرمی (تست غربال)
در نهایت پاسخ به این سوال که آیا می‌توان از سیمان تاریخ مصرف گذشته استفاده کرد یا خیر؟هرگز نباید از سیمان تاریخ مصرف گذشته برای ساخت خانه یا هر سازه مهمی استفاده کرد. همیشه قبل از استفاده از سیمان ماندگاری آن باید بررسی شود. برای اطمینان از ساخت و ساز با کیفیت، باید از سیمان بدون کلوخه و تازه استفاده شود. سیمان خوب باعث ایجاد خانه‌ای امن‌تر و ماندگارتر می‌شود. همچنین باعث صرفه‌جویی در هزینه‌هایی می‌شود که در غیر این صورت باید هزینه‌هایی صرف تعمیر و نگهداری شود.
منابع و ماخذ
M.Gh.
